Opis innowacji „Potyczki szachowe – szach mat„
„Nauczcie dzieci grać w szachy,
a o ich przyszłość możecie być spokojni.”
Paul Charles Morphy- amerykański szachista,
nieoficjalny mistrz świata w latach 1858–1884
Nazwa szkoły: Zespół Szkolno – Przedszkolny w Bąkowie
Autorzy: Krzysztof Trzaskalik
Temat: „Potyczki szachowe – szach mat”
Rodzaj innowacji: organizacyjno – metodyczna
Data wprowadzenia: rok szkolny 2019/2020
Data zakończenia: czerwiec 2020 r.
Zakres innowacji:
Adresatami innowacji są uczniowie szkoły podstawowej.
Czas realizacji innowacji obejmuje cały rok szkolny 2019/2020 z możliwością jej kontynuowania w następnym roku szkolnym.
Zajęcia innowacyjne odbywać się będą w ramach zajęć dodatkowych raz w tygodniu.
Niniejsza innowacja ma na celu szerzenie idei gry w szachy. Ma motywować i zachęcać uczniów do aktywnego i ciekawego spędzania wolnego czasu z rówieśnikami oraz dorosłymi.
Motywacja wprowadzenia innowacji:
Innowacja „Potyczki szachowe –szach mat„ jest odpowiedzią na potrzeby uczniów a także wyjście naprzeciw wymogom edukacyjnym w aktualnej podstawie programowej.
Na podstawie wieloletnich obserwacji oraz przeprowadzonych diagnoz w pracy w szkole jako nauczyciel matematyki zauważyłem, że uczniom najbardziej brakuje zajęć, które pomogłyby poprawić im koncentrację, zwiększyłyby cierpliwość i wytrwałość, a także rozwinąć intuicję, pamięć oraz umiejętności analitycznego myślenia i podejmowania decyzji. Dlatego też główną przyczyną wprowadzenia innowacji była potrzeba zorganizowania zajęć, które:
– w ciekawy sposób rozwijałyby powyższe umiejętności,
– pośrednio wpływałyby na poziom nauczania w szkole, szczególnie w zakresie przedmiotów ścisłych,
– stymulowałyby samodzielne logiczne myślenie,
– pobudzałyby zainteresowania uczniów.
Przechodząc do wychowawczych wartości szachów, warto zauważyć, że mają one pozytywny wpływ zarówno na charakter, jak i na umysł wychowanków.
- WSTĘP
Prowadzenie nauki gry w szachy w wieku szkolnym sprzyja wszechstronnemu rozwojowi ucznia. Ten rodzaj zajęć to narzędzie wspomagające rozwój emocjonalny i intelektualny dziecka, kształtuje jego osobowość i pozwala rozwinąć jego twórczy potencjał.
Gra w szachy może wspomóc ucznia w przyswajaniu wiadomości i umiejętności zawartych w podstawie programowej dla danego etapu edukacyjnego, a także w przejawianiu inicjatywy twórczego myślenia. Co pozwoli uzyskać uczniom wyższe oceny z poszczególnych przedmiotów, jak również wyniki na egzaminach kończących szkołę. Poza tym, w dobie Internetu, telefonów komórkowych i wirtualnego spędzania czasu ze znajomymi, gra w szachy daje im możliwość rzeczywistego spotkania z rówieśnikami oraz rozwijania swoich zainteresowań.
Szachy uczą dzieci oczywistej, jednakże umykającej im jeszcze prawdy, że ich zdanie, ocena czy poglądy nie zawsze są słuszne i prawdziwe. Szachy przez swój aspekt sportowej rywalizacji uczą myśleć obiektywnie i nie lekceważyć przeciwnika.
Benjamin Franklin w swojej publikacji Moralność gry szachowej (1779 r.) zwrócił uwagę na takie pozytywne, kształcące charakter właściwości szachów, jak: wyrabianie zdolności planowania i przewidywania, poczucie odwagi, przezorność, ostrożność i na końcu – poczucie odpowiedzialności za własne decyzje.
- ZAŁOŻENIA OGÓLNE
Innowacja skierowana jest do uczniów szkoły podstawowej. Zajęcia będą się odbywać w grupie. Podczas zajęć uczniowie poznawać będą podstawy i taktykę gry w szachy, a także ukierunkowywani będą na własny sposób myślenia. Udział w zajęciach będzie dobrowolny i ogólnie dostępny. Wezmą w nich udział uczniowie zarówno znający grę w szachy, jak i tacy, którzy chcą się jej nauczyć i poznać jej zasady. Obserwując uczniów przy pracy nauczyciel będzie mógł stwierdzić, jakie trudności napotykają, które metody uczniowie łatwiej przyswajają i jakie umiejętności trzeba u nich rozwijać.
III. CELE INNOWACJI
Cel główny:
Pobudzanie wszechstronnego rozwoju uczniów ze szczególnym uwzględnieniem rozwijania kompetencji kluczowych poprzez grę w szachy.
Cele szczegółowe:
- rozbudzenie zainteresowania grą w szachy;
- opanowanie zasad gry w szachy, podstaw wiedzy szachowej oraz słownictwa szachowego;
- doskonalenie strategii gry;
- ćwiczenie logicznego myślenia, twórczego rozwiązywania problemów oraz zadań szachowych;
- kształtowanie zasad zdrowej rywalizacji i etyki szachowej;
- nabywanie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach;
- wzmocnienie poczucia własnej wartości ucznia;
- rozwijanie zdolności do działania w zespole i osiągania zamierzonego celu;
- rozwijanie umiejętności spędzania przez dziecko wolnego czasu.
- METODY I FORMY
Formy:
- zajęcia z całą grupą
- zajęcia w zespołach,
- zajęcia indywidualne
Metody:
- poglądowe – obserwacje, prezentacje multimedialne,
- słowne – pogadanka, opis, wykład z pokazem,
- praktyczne – partie towarzyskie oraz partie turniejowe.
Główną metodą będzie ukierunkowanie ucznia na samodzielne myślenie, dzięki któremu nabędzie on umiejętność szukania i zastosowania prawidłowych rozwiązań podczas rozgrywek.
- PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA
Uczeń:
- zna zasady fair play dążąc do zdrowej rywalizacji;
- zna podstawowe zasady gry w szachy oraz pomaga innym początkującym szachistom w ich opanowaniu;
- potrafi w pełni koncentrować się podczas gry;
- potrafi przeanalizować popełnione błędy i je korygować;
- jest pewny siebie i posiada umiejętność przegrywania;
- potrafi być konsekwentny i wytrwały w działaniu;
- dąży do osiągania sukcesu podczas turniejów szachowych.
- KORZYŚCI WDROŻENIA INNOWACJI
Uczniowie:
- umieją grać w szachy;
- lepiej radzą sobie z rozwiązywaniem zadań wymagających logicznego myślenia;
- osiągają wyższe wyniki w nauce;
- wykorzystują umiejętności gry w szachy do wykonywania operacji matematycznych;
- łatwiej radzą sobie w sytuacjach problemowych;
- stosują zasady „fair play”;
- uczą się rywalizować ze sobą.
Nauczyciel:
- wykorzystuje swoje kompetencje do pracy z uczniami;
- współpracuje ze środowiskiem lokalnym;
- popularyzuje gry w szachy.
VII. TEMATYKA ZAJĘĆ
- Zapoznanie uczniów z historią szachów.
- Figury, piony, szachownica.
- Wartość i jakość poszczególnych figur i ich specyfika.
- Podstawowe pojęcia szachowe – szach, mat, pat, roszada, ofiara, kombinacja, debiut,
- Zapis partii szachowej.
- Analiza partii szachowej.
- Rozgrywanie debiutu. Poznanie najpopularniejszych i najczęściej rozgrywanych debiutów szachowych.
- Gra środkowa. Ogólne zasady.
- Zakończenie partii. Rozgrywanie końcówek.
- Nauka umiejętności racjonalnej gry poszczególnymi figurami, i ich wykorzystanie w trakcie gry.
- Udział w turniejach szachowych.
VIII. EWALUACJA
Źródłem informacji o programie są jego odbiorcy, czyli uczniowie. Cenne zatem będą ich uwagi i opinie. W celu uzyskania informacji zwrotnej nauczyciel przeprowadzi:
- rozmowy indywidualne i grupowe z uczniami,
- obserwacje uczniów na zajęciach,
- analizę postępów graczy.
Na bieżąco nauczyciel omawia z uczestnikami zajęć popełnione błędy, zwracając szczególną uwagę na poprawność ich korygowania.
- SPODZIEWANE EFEKTY
- Rozwój uczniów ze szczególnym uwzględnieniem rozwijania kompetencji kluczowych (umiejętności matematycznych i logicznego myślenia).
- Zaangażowanie ucznia do zdrowej rywalizacji.
- Ukierunkowanie ucznia na samodzielne myślenie, dzięki któremu posiądzie on umiejętność szukania i zastosowania prawidłowych rozwiązań podczas rozgrywek.
Wpływ na uczniów :
- poznanie gry w szachy,
- wzrost umiejętności logicznego myślenia oraz analizowania sytuacji i wyciągania wniosków,
- rozwój takich cech jak opanowanie, koncentracja, determinacja, cierpliwość, wytrwałość, odwaga, wyobraźnia,
- wykorzystanie umiejętności gry w szachy do wykonywania operacji matematycznych,
- wzrost umiejętności radzenia sobie w sytuacjach problemowych,
- uczenie zdrowej rywalizacji, postępowania według zasad fair play i szacunku wobec przeciwnika,
- nabywanie odporności psychicznej, poznawanie własnych reakcji na sytuacje stresowe, uczenie się, w jaki sposób radzić sobie ze stresem i zmęczeniem, skutecznego działania pod presją, wytrwałości,
- uczenie się nawiązywania i utrzymywania dobrych, przyjacielskich kontaktów z rówieśnikami i osobami dorosłymi,
- wyższe oceny z poszczególnych przedmiotów jak również wyniki na egzaminach kończących szkołę.
Wpływ na pracę szkoły:
- podnoszenie jakości pracy szkoły poprzez wzbogacenie oferty edukacyjnej,
- budowanie pozytywnego wizerunku szkoły wśród uczniów i rodziców,
- wzbogacenie tradycyjnych środków i metod dydaktycznych,
- forma promocji szkoły.
- PODSUMOWANIE
Niniejsza innowacja ma na celu zaprezentowanie korzyści płynących z nauki gry w szachy dla uczniów, nauczycieli i naszej szkoły.
BIBLIOGRAFIA
- W. Litmanowicz, J. Giżycki, „Szachy od A do Z”, tom I, Warszawa 1986
- http://www.pzszach.org.pl/
- http://www.fide.com/
- www.szach.net.pl
- Benjamin Franklin – Moralność gry szachowej (1779 r.)
10-09-2019, Trzaskalik Krzysztof